خودروبرتر – رئیس کل بیمه مرکزی ایران اعلام کرد که طبق قانون برنامه ششم توسعه و با توجه به پرخطر و کم خطر بودن راننده، از سال آینده بیمه شخص ثالث به جای خودرو به راننده تعلق خواهد گرفت تا بدین ترتیب اخبار حول و حوش بیمه شخص ثالث راننده محور جانی تازه بگیرد.
نگرانی خانوارهای ایرانی از پرداخت حق بیمه شخص ثالث راننده‌محور، این روزها با اعلام رئیس کل بیمه مرکزی به اوج رسیده، به خصوص در خانواده‌هایی که از یک خودرو، چندین راننده استفاده می‌کنند.
رئیس کل بیمه مرکزی گفت: با توجه به این که خانم‌هایی مرتب‌تر رانندگی می‌کنند، در سال آینده که بیمه شخص ثالث راننده محور میشود، خانم‌ها تخفیفات ویژه بیمه‌ای دریافت می‌کنند.
غلامرضا سلیمانی افزود: راننده محور بودن بیمه شخص ثالث یعنی خودرو نیست که بیمه دریافت می‌کند بلکه خود راننده است که بیمه نامه را دریافت می‌کند و بسیاری از راننده‌ها هستند که با خودروهای ارزان قیمت خوب رانندگی می‌کنند و کمترین تخلف را دارند، اما برخی از افراد با خودروهای گران قیمت بد رانندگی می‌کنند و افراد پرخطر محسوب می‌شوند.
سابقه طولانی طرح بیمه شخص ثالث راننده محور
موضوع صدور بیمه‌های راننده‌محور سابقه‌ای حداقل 4 تا 5 ساله در صنعت بیمه ایران دارد. سال 93 هم که موضوع اصلاح یا دائمی شدن قانون بیمه شخص ثالث بر سر زبان‌ها افتاد، موضوع راننده‌محور یا اتومبیل محور بودن بیمه‌های شخص ثالث هم مطرح شد. آن روزها هم این موضوع موافقان و مخالفان خاص خود را داشت.
از همین روی دوباره غلامرضا سلیمانی، رئیس کل بیمه مرکزی راننده‌محور شدن بیمه‌های شخص ثالث را دوباره مطرح و آن را به عنوان یکی از دستورکارهای بیمه مرکزی دوباره به یک موضوع داغ در صنعت بیمه تبدیل کرد.
رئیس کل بیمه مرکزی تاکید اصلی موضوع راننده‌محور بودن بیمه شخص ثالث را به قانون برنامه ششم توسعه نسبت داده و گفته است که با توجه به پرخطر و کم خطر بودن راننده، از سال آینده بیمه شخص ثالث به جای خودرو به راننده تعلق خواهد گرفت. آنگونه که رئیس کل بیمه مرکزی می‌گوید، زن یا مرد بودن راننده، جوان یا پیر بودن و پرخطر و کم خطر بودن راننده در این مصوبه لحاظ خواهد شد و راننده‌هایی که رانندگی بهتری دارند، هزینه کمتری برای بیمه شخص ثالث پرداخت خواهند کرد.
هزینه‌های تازه بر روی دوش مردم با طرح بیمه شخص ثالث راننده محور
اجرای آزمایشی بیمه نامه راننده‌محور از ابتدای سال آینده موجب نگرانی دارندگان خودرو شده است. مردم نگران هستند چنانچه بیمه‌های شخص ثالث از روی اتومبیل برداشته شده و فردمحور شود، چه هزینه‌هایی در مورد حق بیمه بر آنها تحمیل خواهد شد. این سوالی است که به نظر میرسد بیمه مرکزی باید هر چه سریعتر در مورد آن اطلاعات شفافی ارائه دهد.
به عنوان مثال در برخی خانواده‌ها از یک اتومبیل، چندین نفر استفاده می‌کنند و اگر قرار باشد که هر راننده برای خود به صورت جداگانه، بیمه‌نامه تهیه کند، هزینه هنگفتی به خانوارها تحمیل خواهد شد.
به هر حال به نظر میرسد که تصمیم‌گیران در رابطه با راننده‌محور کردن بیمه‌های شخص ثالث باید دقت کافی را در مورد هزینه‌های خانوار داشته باشند و در تعیین نرخ بیمه‌نامه همه ملاحظات باید در نظر گرفته شود.
جزئیات احتمالی بیمه نامه شخص ثالث راننده محور
اما شنیده ها حاکی است یکی از سناریوهای مطرح شده در این زمینه آن است که برای یک اتومبیل، تا سقف حداکثر سه راننده، نرخ مشخصی در نظر گرفته شود که مجموع خرید بیمه‌نامه از سوی هر یک از رانندگان، معادل با قیمت بیمه‌نامه شخص ثالث باشد که طی سال‌های گذشته با فرمول مشخصی تعیین می‌شده است.
کاظم طلایی پاشیری، رئیس انجمن ارزیابان خسارت حرفه‌ای صنعت بیمه در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به مطرح شدن موضوع بیمه‌های شخص ثالث راننده‌محور از سوی رئیس کل بیمه مرکزی گفت: پرداخت حق بیمه راننده‌محور برای بیمه‌نامه‌های شخص ثالث در همه جای دنیا جاری است و قاعدتا رانندگان به دلیل تخصص‌ها و توانمندی‌های مختلف خود، تبحر بهتری در رانندگی دارند که این موضوع به طور قطع، می‌تواند در پذیرش ریسک مربوط به آنها از سوی شرکتهای بیمه موثر باشد.
وی افزود: به همین دلیل است که بیمه مرکزی تصمیم گرفته تا به این سمت حرکت کند تا بیمه‌نامه های شخص ثالث به صورت راننده‌محور صادر گردد؛ البته این کار دلایل علمی و فنی لازم را هم دارد؛ به این معنا که یک راننده جوان ممکن است تبحر کافی یا قدمت کافی در رانندگی را نداشته و بنابراین تجربه کم او در رانندگی، سبب افزایش ریسک تصادفات شود؛ همانطور که افراد فرسوده و بازنشسته نیز هر لحظه ممکن است حین رانندگی مرتکب خطا شده و واقعه بزرگی را شکل دهند؛ پس بیمه‌های راننده محور کاملا بر پایه و اساس توانمندی افراد شکل می‌گیرد و ریسک در آن موثر است.
به نظر می رسد بیمه مرکزی با اجرای این طرح به دنبال تعدیل زیان شرکتهای بیمه است؛ در این میان نباید این طرح و مکانیزم اجرای آن، هزینه مضاعفی را به خانوارها بخصوص در شرایط فعلی تحمیل کند.
معیارهای احتمالی طرح بیمه شخص ثالث راننده محور
هنوز معیار خاص این نوع بیمه‌نامه، به صورت کامل نهایی نشده است، ولی به نظر میرسد که برای افرادی که در رانندگی دقت کافی داشته و نمرات منفی کمتری دارند، امتیازات خوبی در نظر گرفته می شود تا حق بیمه برای آنها اقتصادی و به صرفه باشد. البته رانندگان هم باید آموزش‌های لازم را ببینند تا در حین رانندگی دچار خطای کمتری شوند.
امتیازهای منفی و مثبت پلیس راهنمایی و رانندگی به رانندگان را یکی از پایه و اساس‌های تعیین حق بیمه راننده‌محور اعلام کرد و گفت: تمام آیتم‌های موثر در مهارت راننده، در تعیین حق بیمه مورد توجه خواهد بود.
به نظر می رسد بیمه مرکزی با اجرای این طرح به دنبال تعدیل زیان شرکتهای بیمه است؛ در این میان نباید این طرح و مکانیزم اجرای آن، هزینه مضاعفی را به خانوارها بخصوص در شرایط فعلی تحمیل کند.
ابهامات قانونی طرح بیمه شخص ثالث راننده محور
از اظهارات صریح رئیس کل بیمه مرکزی این برداشت میشود که از این بعد اگر شخصی بیمه‌نامه شخص ثالث تهیه کند، فقط خودش می‌تواند از آن استفاده کند و برای مثال اگر خودرویش را در اختیار دیگران قرار دهد و آنها باعث ایجاد تصادف شوند شرکتهای بیمه در قبال آن خسارت، تعهدی نخواهند داشت.
این مساله علاوه بر اینکه باعث افزایش هزینه‌های تهیه بیمه‌نامه شخص ثالث برای یک خانواده خواهد شد، به یک‌باره باعث افزایش آمار زندانیان جرائم حوادث غیرعمد هم می شود، چراکه احتمالا هر کسی که گواهینامه دارد لزوما از عهده تهیه بیمه‌نامه شخص ثالث برای خودش هم برنمی‌آید چون بسیاری از افرادی که گواهینامه دریافت کرده‌اند اعم از دانشجویان یا زنان خانه‌دار اساسا درآمدی ندارند که بخواهند برای خود بیمه‌نامه‌ای تهیه کنند و گواهینامه را هم اخذ کرده‌اند که بتوانند خودرویی به امانت گرفته و از آن برای رتق و فتق امور خود استفاده کنند.
درباره همین ابهامات پیش آمده با چند تن از ارزیابان خسارت که در حوزه بیمه‌های شخص ثالث فعالیت دارند، گفت‌وگو کرده‌ایم. مالک اسمعیل‌زاده زیروئی یکی از این ارزیابان است که برای تفسیر اظهارات رئیس کل بیمه مرکزی به ماده 18 قانون بیمه شخص ثالث استناد کرد و اظهار کرد که طبق قانون برای صدور بیمه‌نامه شخص ثالث می‌توان به ویژگی‌های راننده وسیله نقلیه توجه کرد نه اینکه برای راننده بیمه‌نامه‌ای جداگانه صادر کرد، خاصیت واژه “راننده” در اینجا در واقع همان سابقه تخلفات دارنده خودرو است.
او با تاکید بر اینکه در هیچ جای قانون بیمه شخص ثالث درباره”راننده محوری” بحثی نشده است، گفت: در قوانین بیمه شخص ثالث بیشتر مباحث حول محور ویژگی‌های وسیله نقلیه، نوع کاربری، سال ساخت، سوابق راننده و تخلفات ثبت شده است و بحثی درباره راننده محوری وجود ندارد.
علت مطرح شدن تغییر در بیمه شخص ثالث چیست؟
با این حال علی توکلی، یکی دیگر از ارزیابان خسارت بیمه شخص ثالث، تفسیر دیگری از اظهارات رئیس کل بیمه مرکزی و انطباق با قوانین بیمه شخص ثالث دارد.
به گفته او، از ابتدای وضع قوانین بیمه شخص ثالث در کشور همیشه بحث توجه به سوابق راننده مطرح بوده است و این مطلب جدیدی نیست، علت هم تاکید بر کنترل رفتار مخاطره آمیز رانندگان خطرساز است. با این حال بعید است که با اتخاذ رویه جدید هر فردی که از خودرو استفاده می‌کند دارای یک بیمه‌نامه جداگانه باشد، بلکه احتمالا یک بیمه نامه برای دارنده خودرو صادر میشود و در آن بیمه‌نامه لیستی چند نفره از افرادی که احتمالا از آن خودرو استفاده خواهند کرد لحاظ خواهد شد.
توکلی علت این تصمیم تازه بیمه مرکزی را در تجمیع سوابق استفاده کنندگان از وسیله نقلیه و صدور بیمه نامه بر اساس آن ارزیابی کرد و گفت: از این طریق می‌توان سوابق رانندگان را در استفاده از خودرو تشخیص داد تا اگر فردی خودرویش را به پسرش امانت می‌دهد شرکتهای بیمه از سوابق رانندگی او هم اطلاع داشته باشند و آن را در صدور بیمه‌نامه لحاظ کنند.
طرح جدید بیمه مرکزی هنوز خام است
اما امیرحسین حصارکی، ارزیاب خسارت شخص ثالث بر مبهم بودن اظهارات رییس کل بیمه مرکزی در تشریح این تصمیم تازه تاکید دارد و معتقد است که طرح جدیدی که مطرح شده هنوز خام است و اگر با توجیه جلوگیری از بروز تقلبات در سوءاستفاده از بیمه‌نامه‌های شخص ثالث صورت می‌گیرد نمی‌تواند کمکی به آن کند، چراکه تقلب در بیمه‌های شخص ثالث همیشه بوده و هست و اینگونه طرح‌ها تاثیری در کاهش تقلبات نخواهند داشت.
او با تاکید بر بعید بودن امکان صدور بیمه‌نامه برای هر شخص به صورت جداگانه در استفاده از خودرو ادامه داد: احتمالا برای هر بیمه‌نامه شخص ثالثی که صدور شود جزئیاتی هم در نظر گرفته شود تا برای مثال اعضای خانواده هم درآن لحاظ شوند. مدل دیگر هم می‌تواند سرشکن شدن هزینه‌های مربوط به بیمه نامه شخص ثالث برای شمول چند نفر باشد.
ماده 18 قانون بیمه نامه شخص ثالث
ماده 18 ـ آیین نامه مربوط به تعیین سقف حق بیمه موضوع این قانون و نحوه تخفیف، افزایش یا تقسیط آن توسط بیمه مرکزی تهیه می شود و پس از تأیید شورای عالی بیمه به تصویب هیأت وزیران می رسد.
در آیین نامه مذکور باید عوامل زیر مدنظر قرار گیرد:
الف ـ ویژگی های وسیله نقلیه از قبیل نوع کاربری، سال ساخت و وضعیت ایمنی آن
ب ـ سوابق رانندگی و بیمه ای دارنده شامل نمرات منفی و تخلفات ثبت شده توسط نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران موضوع قانو
پ ـ رایج بودن استفاده از وسیله نقلیه برای اقشار متوسط و ضعیف شامل موتورسیکلت و خودروهای سواری ارزان قیمت
در آیین نامه، موضوع این ماده باید ملاحظات اجتماعی در تعیین حق بیمه وسایل نقلیه پرکاربرد اقشار متوسط و ضعیف جامعه مدنظر قرار گیرد.
تبصره 1 ـ بیمه مرکزی موظف است با همکاری نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران ترتیبی اتخاذ کند که حداکثر تا پایان برنامه پنجساله ششم توسعه، امکان صدور بیمه نامه شخص ثالث براساس ویژگی های «راننده» فراهم شود. تا آن زمان، سوابق رانندگی و بیمه ای شخصی که پلاک وسیله نقلیه به نام اوست و خسارت های پرداختی بابت حوادث منتسب به وی ملاک عمل است.
تبصره 2 ـ در آیین نامه موضوع این ماده نحوه تخفیف یا افزایش در حق بیمه به صورت پلکانی و متناظر به تفکیک در مورد خسارات مالی و بدنی تعیین میشود.
تبصره 3 ـ نرخ‌نامه حق بیمه موضوع این قانون در ابتدای هر سال با رعایت آیین نامه مصوب هیأت وزیران به وسیله بیمه مرکزی محاسبه و پس از تأیید شورای عالی بیمه، ابلاغ می شود. در جلسات شورای عالی بیمه برای تعیین نرخ‌نامه موضوع این تبصره دبیر کل اتحادیه (سندیکای) بیمه‌گران و دو نفر صاحب نظر به انتخاب اتحادیه(سندیکای) بیمه‌گران ایران با حق رأی شرکت می‌کنند. همچنین رئیس کل بیمه مرکزی در جلسات مذکور حق رأی دارد.
تبصره 4 ـ شرکتهای بیمه می توانند تا 2.5 درصد کمتر از نرخ‌های مصوب شورای عالی بیمه را ملاک عمل خود قرار دهند. اعمال تخفیف بیشتر از 2.5 درصد توسط شرکتهای بیمه، منوط به کسب مجوز از بیمه مرکزی است. بیمه مرکزی در اعطای این مجوز باید توانگری مالی شرکت و شرایط عمومی بازار و حفظ رقابت‌پذیری شرکتهای بیمه را مدنظر قرار دهد. همچنین شرکتهای بیمه می‌توانند در صورت ارائه خدمات ویژه به مشتریان، با تأیید بیمه مرکزی تا 2.5 درصد بیش از قیمت‌های تعیین شده توسط بیمه مرکزی، از بیمه‌گذار دریافت کنند.
تبصره 5 ـ شرکتهای بیمه موظفند در چهارچوب ضوابط مربوط نسبت به اعطای تخفیف به رانندگانی که دوره‌های آموزشی رانندگی ایمن و کم خطر را سپری کرده و موفق به اخذ گواهینامه مربوط شده‌اند، اقدام کنند. آیین نامه مربوط به این تبصره به پیشنهاد بیمه مرکزی و نیروی انتظامی به تصویب هیأت وزیران می رسد.
جدیدترین اظهار نظر غلامرضا سلیمانی در مورد بیمه شخص ثالث راننده محور
غلامرضا سلیمانی اظهار داشت: بر این اساس بیمه نامه شخص ثالث صرفا برای خودرو صادر می شود و به هیچ وجه چند بیمه نامه برای یک وسیله نقلیه صادر نمی شود که در این طرح ویژگی‌های راننده یا رانندگان وسیله نقلیه مانند مشخصات و سوابق شخصی و بیمه ای در تعیین حق‌بیمه و ارزیابی ریسک بیمه‌گذار دخیل خواهد بود.
رئیس کل بیمه مرکزی افزود: در حال حاضر سوابق بیمه‌ای راننده در محاسبه حق‌بیمه اعمال می‌گردد به نحوی که طبق آیین‌نامه اجرایی ماده 18 قانون بیمه شخص ثالث، رانندگانی که خسارتی دریافت نکرده باشد، سالانه مشمول تخفیف در حق‌بیمه می‌شوند که این تخفیف در صورت عدم ایجاد خسارت در سال‌های آینده تا 70 درصد افزایش می‌یابد.
وی تصریح کرد: با توجه به تکالیف قانونی مربوط مصرح در قانون بیمه اجباری شخص ثالث مصوب 1395 طی سال‌های اخیر برخی از عوامل مربوط به ویژگی راننده را در ارزیابی ریسک و تعیین حق‌بیمه و تخفیف یا اضافه نرخ لحاظ کرده و مقررات مربوط را به شرکتهای بیمه ابلاغ کرده است. به عنوان نمونه در حال حاضر وفق مقررات ماده 18 قانون بیمه شخص ثالث، رانندگان که در سوابق خود نمرات منفی یا تخلفات حادثه‌ساز داشته و در سامانه راهنمایی و رانندگی ثبت شده باشند، به تناسب حق‌بیمه آنها افزایش می‌یابد. از سوی دیگر به منظور تشویق رانندگان مجرب، بیمه مرکزی با همکاری نماینده نیروی انتظامی آیین‌نامه‌ای را به دولت پیشنهاد کرده است که به موجب آن دارندگان گواهینامه طی دوره آموزشی رانندگی ایمن و کم خطر مشمول 10 درصد تخفیف در حق‌بیمه خواهند شد.
سلیمانی تاکیدکرد: به هیچ عنوان این بحث مطرح نیست که برای هر نفر یک بیمه نامه صادر شود و اتفاقا با اجرای این طرح رانند گان کم خطر تشویق و رانندگان پر خطر تنبیه می‌شوند و بین رانندگان پر خطر و کم خطر تفکیک ایجاد می می شود.
رییس کل بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران، اعمال این عوامل را مستلزم دسترسی به اطلاعات رانندگان مندرج در سامانه نیروی انتظامی دانست و گفت: بدین منظور با نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران مذاکرات و تفاهم‌هایی انجام شده است.
وی اضافه کرد: بیمه مرکزی در اجرای تکلیف قانونی خود مندرج در تبصره 1 ماده 18 قانون برای اعمال سایر ویژگی‌های راننده برنامه‌هایی را در دست اجرا دارد که مهمترین آن ایجاد زیرساخت‌های اطلاعاتی برای اعمال ویژگی‌های فردی راننده از قبیل سن و سابقه رانندگی وی در محاسبه حق‌بیمه شخص ثالث است. به نحوی که تا پایان برنامه ششم این تکلیف قانونی اجرا خواهد شد.
به هر حال به نظر میرسد که باید خود را برای طرح بیمه شخص ثالث راننده محور آماده کنیم و از جیب خود زیان تعدیل نشده شرکت های بیمه را نیز متقبل شویم.
